Ostatnia aktualizacja:
2024-10-01

Ból łydki

Bóle łydek i ból nóg, możemy ich doświadczać w różnych sytuacjach. Jedne z najczęstszych to chodzenie czy bieganie. Brzuchaty łydki to jeden z mięśni, który może to powodować. Sprawdź precyzyjne ćwiczenia na niego!

Czego dowiesz się z tego artykułu:

  • Jak zbudowany jest mięsień brzuchaty łydki
  • Za jakie funkcje odpowiada
  • W jakich miejscach może objawiać się ból spowodowany tym mięśniem
  • W jaki sposób sprawdzić, czy masz z nim problem
  • Jakie ćwiczenia pomogą pozbyć się bólu i wrócić do sprawności

Cały wpis jest również dostępny w formie wideo na Youtube:

➡️ Sprawdź dlaczego nie możesz uporać się bólem

Ból łydki- budowa mięśnia brzuchatego łydki

Mięsień trójgłowy łydki utworzony jest przez dwa mniejsze - głębiej położony płaszczkowaty, a nad nim bohater tego wpisu - brzuchaty łydki, który spośród całej tylnej grupy podudzia położony jest najbardziej powierzchownie.

Budowa mięśnia trójglowego łydki

Składa się z 2 głów: szerszej i grubszej przyśrodkowej oraz bocznej. 

Głowy przyczepiają się proksymalnie w rejonie podkolanowym, tylno-górnym obszarze odpowiedniego kłykcia kości udowej oraz do torebki stawowej.

Dla głowy przyśrodkowej można rozróżnić dwa miejsca przyczepu:

  • Bardziej przyśrodkowo z grubego ścięgna rozciągającego się nad kłykciem przyśrodkowym.
  • Oraz bocznie po stronie podkolanowej kłykcia i w miejscu znanym jako guzek nadkłykciowy przyśrodkowy.
Miejsca przyczepu głowy przyśrodkowej mięśnia brzuchatego łydki

Natomiast głowa boczna przyczepia się za nadkłykciem bocznym obok ścięgna mięśnia podkolanowego, gdzie znajduje się guzek nadkłykciowy boczny.

Miejsca przyczepu głowy bocznej mięśnia brzuchatego łydki

Włókna mięśniowe biegną dystalnie i zbiegają się do siebie, wyznaczając w ten sposób dolny trójkąt dołu podkolanowego, natomiast cały dół podkolanowy ma kształt rombu. 

Obie głowy mięśnia brzuchatego łydki łączą się dalej z mięśniem płaszczkowatym, tworząc największe ścięgno w ludzkim ciele - ścięgno piętowe zwane ścięgnem Achillesa, które ma przyczep końcowy na kości piętowej. 

Włókna z głowy bocznej przyczepiają się do powierzchni środkowej, natomiast włókna z głowy przyśrodkowej do dolnej powierzchni z tyłu kości piętowej.

Przyczpy włókien poszczególnych głów mięśnia brzuchatego łydki

Funkcja mięśnia brzuchatego łydki

Przechodząc do funkcji mięsień brzuchaty łydki odpowiada za zgięcie podeszwowe oraz ruch inwersji stopy, najefektywniej w około 20 stopniach.

funkcje mięśnia brzuchatego łydki

Ruch zgięcia kolana

Z uwagi na przyczepy początkowe powyżej kolana, mięsień brzuchaty będzie również wpływał na ruch zgięcia w tym stawie.

Funkcja zgięcia mięsień brzuchaty łydki

Ruch ewersji

Dodatkowo głowa boczna tego mięśnia odpowiada za ruch ewersji stopy, głównie w zakresie 15 stopni.

Ruch ewersji a mięsień brzuchaty łydki

Brzuchaty łydki wpływa również na ustawienie stopy, chód i bieganie, szczególnie w pierwszej fazie podparcia stopy i wymachu oraz za skakanie.

Ból łydki spowodowany mięśniem brzuchatym łydki

Ból związany z położeniem tego mięśnia może manifestować się w tylnej części podudzia, w tylnej części kolana, w okolicach pięty i czasami sięgać aż do podeszwy.

Ból łydki

Nadwyrężenia i zerwania występują zwłaszcza w miejscach połączeń mięśniowo-ścięgnistych, a ścięgno Achillesa jest podatne na tendinopatie i inne uszkodzenia.

Dodatkowo, istnieją inne dolegliwości i problemy, które mogą być wynikiem problemów ze strukturami znajdującymi się w okolicy łydek, takie jak:

  • Bolesne skurcze
  • Zaniki mięśniowe
  • niedokrwienie kończyn dolnych

Diagnostyka bólu łydek - testy na mięsień brzuchaty łydki

Zobacz jak możesz sprawdzić, czy masz problem z tym mięśniem. 

Za ruch zgięcia podeszwowego odpowiadają głównie 2 mięśnie: brzuchaty łydki i płaszczkowaty. Dostosowując ustawienie początkowe, jesteśmy w stanie wpłynąć na większe zaangażowanie brzuchatego.

(1) Uzyskamy to poprzez wykonanie wspięć z wyprostowanym kolanami. Aby sprawdzić ten mięsień, w celu odciążenia bolącej strony wykonaj kilka ruchów na obu nogach, stopniowo przenosząc obciążenie na stronę bolącą. 

Test na sprawdzenie czy masz problem z mięśniem brzuchatym łydki

(2) W przypadku gdy jesteś osobą bardziej zaawansowaną odtworzenie objawów może pojawić się w bardziej wymagających wersjach. 

Test na mięsień brzuchaty łydki dla bardziej zaawansowanych

To ustawienie stwarza największe różnice w wykorzystaniu mięśnia brzuchatego względem płaszczkowatego w trakcie wspięcia, ponieważ brzuchaty generuje znacznie większy moment obrotowy na przestrzeni całego ruchu względem płaszczkowatego, niż ma to miejsce przy zgiętych kolanach.

➡️ Sprawdź jak znaleźć przyczynę bólu w kilka minut, aby się z nim uporać

Ból łydki ćwiczenia

Przechodząc do ćwiczeń, w obu skupimy się na jego głównej funkcji jaką jest zgięcie podeszwowe stopy.

Ćwiczenie 1

(1) W pierwszym z nich stań przodostopiem nogi trenowanej na krawędzi talerza ustawionego obok podparcia.

(2) Hantel trzymaj po stronie obciążanej, a drugą ręką złap się dla równowagi.

(3) Będąc cały czas w pozycji wyprostowanej pochyl się delikatnie do przodu w celu lekkiego zgięcia grzbietowego stopy - około 15 stopni. 

(4) Ruch polegać będzie na wspięciu na palce przy utrzymywaniu wyprostu w kolanie, a następnie powolnym opuszczaniu i dłuższej pauzie w rozciągnięciu.

Ból łydki ćwiczenia

Ustawienie stopy umożliwi wygenerowanie przez mięsień brzuchaty najwyższego momentu obrotowego dla zgięcia podeszwowego, w chwili wystąpienia największego oporu grawitacji, co przełoży się na ilość pracy wkładanej w skurcz.

Powolne opuszczanie i dłuższa pauza na dole daje nam możliwość wykorzystania jednej z właściwości lepkosprężystości. Przykładem jej działania jest ciecz nieniutonowska. Przy powolnym ruchu możemy łatwo do niej włożyć rękę, lecz gdy zrobimy to szybko - stanie się twarda jak kamień.

W przypadku ścięgien oznacza to że ich sposób pracy zależy od prędkości rozciągania. Przy wysokich będzie mniej podatne, a przy niskich - bardziej. 

Zastosowanie lepkosprężystości w ten sposób pozwala na zmniejszenie ilości energii gromadzonej przez ścięgno Achillesa i wymuszenie generowania jej przez brzusiec, co wywoła lepsze warunki do wzmocnienia części kurczliwej mięśnia brzuchatego łydki.

Ćwiczenie 2

(1) W drugim ćwiczeniu stań przodostopiem nogi trenowanej na gumie i załóż ja na bark po tej samej stronie. Drugą ręką przytrzymaj się podparcia i unieś nogę nietrenowaną. 

(2) Ruch polegać będzie na wspięciu na palce wbrew narastającemu oporowi gumy.

Ćwiczenia ból pod kolanem z tyłu

Pozwoli się to skupić na pracy w tych zakresach ruchu stawu skokowego, w których mięsień brzuchaty generuje nieco mniejszy moment obrotowy dla zgięcia podeszwowego, ale różnica pomiędzy nim a płaszczkowatym jest nadal duża. Działanie gumy wymusi  mocniejszy skurcz w kolejnych fazach ruchu i przez to efektywniejszy trening.

Ćwiczenia te można również modyfikować w zależności od tego, którą głowę mięśnia brzuchatego chcemy trenować. Jeśli celem jest głowa przyśrodkowa to w ruchu wspięcia powinniśmy dodać ruch wkręcania pięty do środka, a jeśli zaś głowa boczna - intencję unoszenia zewnętrznej części stopy. Wykorzysta to ich zdolności do generowania siły kolejno dla ruchów inwersji i ewersji.

Modyfikacje aby skupić się na poszczególnej głowie mięśnia brzuchatego łydki

Ból łydek spowodowany mięśniem płaszczkowatym

Masz problem z bólem łydek? sprawdź ten wpis o mięśniu strzałkowym długim

Literatura

Dalmau-Pastor M, Fargues-Polo B Jr, Casanova-Martínez D Jr, Vega J, Golanó P. (2014). Anatomy of the triceps surae: a pictorial essay. Binstead JT, Munjal A, Varacallo M. (2023). Anatomy, Bony Pelvis and Lower Limb: Calf.Bordoni B, Varacallo M. (2023). Anatomy, Bony Pelvis and Lower Limb, Gastrocnemius Muscle.Stopford JS. (1914). The Supracondyloid Tubercles of the Femur and the Attachment of the Gastrocnemius Muscle to the Femoral Diaphysis.Mengarelli A, Gentili A, Strazza A, Burattini L, Fioretti S, Di Nardo F. (2018). Co-activation patterns of gastrocnemius and quadriceps femoris in controlling the knee joint during walking.Coffey R, Khan YS. (2023). Gastrocnemius Rupture.Wang M, Zhang S, Wu X, Jin X, Zhang J. (2012). Popliteal vascular entrapment syndrome caused by variant lateral head of the gastrocnemius muscle leading to pulmonary artery embolism.Ashaolu JO, Oni-orisan OA, Ukwenya VO, Opabunmi OA, Ajao MS. (2014). The quadriceps gastrocnemius muscle.Yildirim FB, Sarikcioglu L, Nakajima K. (2011). The co-existence of the gastrocnemius tertius and accessory soleus muscles. Carl, T., & Barrett, S. L. (2005). Cadaveric assessment of the gastrocnemius aponeurosis to assist in the pre-operative planning for two-portal endoscopic gastrocnemius recession (EGR).D.W. Elson; S. Whiten; S.J. Hillman; R.J. Johnson; S.S. Lo; J.E. Robb (2007). The conjoint junction of the triceps surae: Implications for gastrocnemius tendon lengthening.Millar AP. (1979). Strains of the posterior calf musculature ("tennis leg").Delgado GJ, Chung CB, Lektrakul N, Azocar P, Botte MJ, Coria D, Bosch E, Resnick D. (2002). Tennis leg: clinical US study of 141 patients and anatomic investigation of four cadavers with MR imaging and US.

Kwak HS, Lee KB, Han YM. (2006). Ruptures of the medial head of the gastrocnemius ("tennis leg"): clinical outcome and compression effect.

Kakouris, N., Yener, N., & Fong, D. T. P. (2021). A systematic review of running-related musculoskeletal injuries in runners.

Mulvad B, Nielsen RO, Lind M, Ramskov D. (2018). Diagnoses and time to recovery among injured recreational runners in the RUN CLEVER trial.

Mahan J, Damodar D, Trapana E, Barnhill S, Nuno AU, Smyth NA, Aiyer A, Jose J. (2019). Achilles tendon complex: The anatomy of its insertional footprint on the calcaneus and clinical implications. 

Ballal, M. S., Walker, C. R., & Molloy, A. P. (2014). The anatomical footprint of the Achilles tendon.

Kim PJ, Richey JM, Wissman LR, Steinberg JS. (2010). The variability of the Achilles tendon insertion: a cadaveric examination.

Medina Pabón MA, Naqvi U. (2023). Achilles Tendinopathy.

Cassel M, Risch L, Intziegianni K, Mueller J, Stoll J, Brecht P, Mayer F. (2018). Incidence of Achilles and Patellar Tendinopathy in Adolescent Elite Athletes. 

Weber J, Buchhorn T. (2017). Midportion-Tendinopathien der Achillessehne [Midportion Achilles tendinopathy].

de Jonge S, van den Berg C, de Vos RJ, van der Heide HJ, Weir A, Verhaar JA, Bierma-Zeinstra SM, Tol JL. (2011). Incidence of midportion Achilles tendinopathy in the general population. 

Molyneux P, Carroll M, Stewart S, Brenton-Rule A, Rome K. (2017). Ultrasound characteristics of the mid-portion of the Achilles tendon in runners: a systematic review protocol. 

Szaro, P., Witkowski, G., Śmigielski, R., Krajewski, P., & Ciszek, B. (2009). Fascicles of the adult human Achilles tendon – An anatomical study.

Ward, S. R., Eng, C. M., Smallwood, L. H., & Lieber, R. L. (2008). Are Current Measurements of Lower Extremity Muscle Architecture Accurate?

Spoor, C. W., van Leeuwen, J. L., Meskers, C. G. M., Titulaer, A. F., & Huson, A. (1990). Estimation of instantaneous moment arms of lower-leg muscles.

Mengarelli A, Gentili A, Strazza A, Burattini L, Fioretti S, Di Nardo F. (2018). Co-activation patterns of gastrocnemius and quadriceps femoris in controlling the knee joint during walking.

Lee, S. S. M., & Piazza, S. J. (2008). Inversion–eversion moment arms of gastrocnemius and tibialis anterior measured in vivo.

Ferris, R. M. M., Hawkins, D. A., & Ozemek, C. (2011). Gastrocnemius & Soleus Muscle Contributions to Ankle Plantar Flexion Torque.

Elson DW, Whiten S, Hillman SJ, Johnson RJ, Lo SS, Robb JE. (2007). The conjoint junction of the triceps surae: implications for gastrocnemius tendon lengthening.

Barouk P, Barouk LS. (2014). Clinical diagnosis of gastrocnemius tightness.